Con khó bảo, con không chịu nghe lời bố mẹ là những than vãn quen thuộc của rất nhiều bố mẹ đang trong hành trình nuôi dạy con. Bởi lẽ, mỗi giai đoạn khác nhau, bé sẽ có những thay đổi nhất định. Do đó, cách hành xử và phương pháp giáo dục của bố mẹ sẽ quyết định tính cách và sự phát triển trong tương lai của bé. Thế nên nếu không khéo léo, bỏ lỡ một giai đoạn nào đó thì bố mẹ sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc nuôi dạy con. Dưới đây là 10 cách nói của bố mẹ thông minh khiến con nghe lời răm rắp mà không cần quát mắng.
1. Giao tiếp mắt đối mắt
Việc nhìn thẳng vào mắt của người mà bạn đang giao tiếp là một cách tôn trọng và đối đãi với họ. Trong việc dạy con, mẹ cũng nên làm điều tương tự. Hãy ngồi xuống, đặt mắt với tầm mắt của con, tập trung vào con và nói nhẹ nhàng khi đang trò chuyện. Phương pháp này rất hiệu quả và không chỉ giúp thu hút sự tập trung của trẻ mà còn giúp trẻ học cách lắng nghe.
Tuy nhiên, mẹ cần điều chỉnh cả hành vi và cảm xúc của mình sao cho phù hợp với hoàn cảnh đang diễn ra. Không nên dùng ánh mắt đầy giận dữ khi nói chuyện với con vì điều đó sẽ làm con cảm thấy sợ hãi. Thực tế, chỉ cần một ánh mắt đúng mực cũng có thể khiến con lắng nghe mẹ.
Phương pháp này có thể được áp dụng trong mọi tình huống, khi mẹ muốn giúp con nghe lời, giải thích cho con điều gì đó hoặc đơn giản là dành thời gian ôm con, thể hiện tình yêu thương với con. Mọi hành động được thực hiện với ánh mắt yêu thương từ mẹ sẽ đem lại cho trẻ cảm giác thoải mái và dễ chịu.
2. Dùng biệt danh mà con yêu thích
Mỗi đứa trẻ đều có một cái tên thật cùng biệt danh do bố mẹ đặt cho. Tuy nhiên, ở từng giai đoạn phát triển khác nhau, con sẽ có những nhân vật mà con yêu thích, chẳng hạn như nhân vật hoạt hình, siêu anh hùng hoặc công chúa. Nếu con có tên là Bon và thích siêu anh hùng Marvel, khi con không nghe lời, mẹ có thể nhẹ nhàng nói: “Con của mẹ là Bon Marvel đấy, là một siêu anh hùng, nên con phải nghe lời bố mẹ”. Điều này sẽ khơi gợi sự suy nghĩ và khích lệ con nghe lời bố mẹ hơn.
3. Bắt đầu chỉ thị với 2 từ “mẹ muốn”
Trẻ em cũng giống như người lớn, ai cũng không thích bị người khác sai hoặc ra lệnh cho mình. Do đó, bố mẹ cần trao cho con sự tôn trọng thay vì bắt ép. Thay vì sử dụng những câu mệnh lệnh như “bỏ ngay xuống” hay “làm ăn kiểu gì đấy”, bố mẹ nên sử dụng câu từ có chủ ngữ, ví dụ như “Mẹ muốn con cất hộ mẹ chiếc chổi” hay “Bố muốn con tắt hộ bố cái tivi được không?”. Trẻ em luôn ưa thích những lời nói nhẹ nhàng hơn là ra lệnh hay quát mắng. Bố mẹ nắm vững tâm lý này sẽ giúp họ có cách nói chuyện phù hợp với con.
Ngoài ra, khi nói chuyện với trẻ, bố mẹ cần sử dụng câu đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ, vì sau này con sẽ học theo cách nói của người lớn. Nếu bố mẹ nói trống không, thì không thể ép trẻ phải nói một câu với đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ được. Bố mẹ có thể làm gương cho con bằng cách sử dụng câu chỉn chu, rõ nghĩa, có trước có sau, giúp trẻ học được cách nói chuyện chỉn chu hơn.
4. Cho bé được lựa chọn
Khi yêu cầu con làm điều gì đó, con thường cảm thấy bị ép buộc. Nhưng nếu cho con quyền lựa chọn, con sẽ cảm thấy được trưởng thành hơn và có thể đưa ra quyết định của mình, dù quyết định đó được hướng dẫn bởi bố mẹ. Ví dụ, thay vì bắt con mặc áo màu trắng, mẹ có thể hỏi con chọn giữa áo màu trắng cổ vuông và áo màu trắng cổ tròn.
Trong cuộc sống hàng ngày, bố mẹ nên thường xuyên cho con lựa chọn, con sẽ đồng ý và hợp tác hơn. Ví dụ, “Con muốn ăn tôm hay cá cho bữa cơm hôm nay?”, “Con thích mặc váy xanh hay váy hồng hơn?”, “Con chọn một đồ chơi yêu thích trong số tất cả đồ chơi này, chỉ được chọn một thôi nhé”.
5. Cách dạy con của bố mẹ thông minh: Nguyên tắc từng câu một
Sai lầm phổ biến của nhiều bậc phụ huynh là nói quá nhiều hoặc đưa ra nhiều yêu cầu cùng một lúc khiến trẻ bị rối, không biết phải thực hiện cái nào trước cái nào sau. Ví dụ như bố mẹ hay nói “tắt tivi, lấy ghế, dọn bát đũa rồi còn ăn cơm”, hay “tắm rửa, mặc quần áo, lấy cho mẹ cái túi rồi đi chơi nhé”. Những lúc này trẻ chưa nói sõi có thể không biết nên làm gì trước tiên nhưng đã bị bố mẹ mắng “không nghe thấy gì à”, và cho rằng con hư.
Thay vào đó, hãy áp dụng quy tắc nói từng câu một. Ví dụ như “Bông ơi tắt tivi đi nhé”, sau khi con tắt rồi thì “Bông ơi dọn bát đũa nào”… Với từng hành động cùng yêu cầu cụ thể như thế, chắc chắn con sẽ hào hứng với công việc hơn. Bật mí một chút là đôi khi hãy để trẻ tự do làm điều bé thích, dù là quét nhà, vứt rác, dọn dẹp bàn học… thay vì nhắc nhở. Con sẽ cảm giác tự lập hơn nếu không bị bố mẹ bắt ép mỗi ngày.
6. Đưa lợi ích để bé không từ chối
Nên kèm theo giải thích khi ra lệnh cho con thực hiện một việc gì đó. Thay vì chỉ đưa ra lệnh mặc áo vào đi, hãy giải thích cho con biết tại sao cần phải làm như vậy. Ví dụ như “Con nên mặc áo dài tay trước khi đi chơi vì thời tiết rất lạnh, nếu con không mặc áo thì sẽ rất dễ bị ốm và sẽ không thể đi chơi được.” Như vậy, con sẽ hiểu rõ tại sao mình cần phải làm điều đó thay vì chỉ nhận được một mệnh lệnh không có giải thích.
7. Hỏi quá khó so với tầm hiểu biết của trẻ
Khi bé làm sai một điều gì đó, thay vì hỏi khó con bằng các câu như “Tại sao con lại làm vậy?” hoặc “Ai dạy con làm như thế?”, hãy sử dụng các câu mang tính gợi mở hơn để trẻ có thể chia sẻ như “Bé có chuyện gì muốn kể cho mẹ nghe không?”, “Bé định làm gì? Mẹ có thể giúp bé không?”, hoặc “Khi bé muốn làm gì đó, hãy hỏi mẹ trước nhé. Chúng ta sẽ làm cùng bé để không nguy hiểm cho bé”. Đồng thời, hãy sử dụng ngôn ngữ đơn giản và câu từ ngắn gọn để giúp trẻ hiểu được một cách dễ dàng và nhanh chóng.
8. Để bé nhắc lại yêu cầu
Thường người lớn sẽ giải thích nhiều và sau đó hỏi “con hiểu chưa?” nhưng nhiều trẻ sẽ đồng ý mà không thực sự hiểu. Để đảm bảo rằng trẻ đã hiểu, hãy yêu cầu trẻ nói lại những gì mẹ đang muốn trẻ làm và quan sát hành động của trẻ. Nếu trẻ chưa hiểu, hãy kiên nhẫn giải thích cho trẻ hiểu thật kỹ.
9. Đưa ra gợi ý thay vì nói “không”
Khi bé đề nghị một điều gì đó nhưng bố mẹ không muốn chấp nhận, nên giải thích với con lý do tại sao không thể làm thế và đưa cho bé một lời khuyên khác thay thế. Thay vì chỉ nói “không được” hay “không thể”, hãy giải thích cho con lý do vì sao như “nơi này không an toàn để chơi” hoặc “nếu con làm như vậy sẽ ảnh hưởng đến người khác”. Sau đó, đưa cho bé một gợi ý khác để bé không thấy bị từ chối hoàn toàn, ví dụ như “con có thể chơi ở nơi khác được không?” hoặc “con có thể chơi những trò khác được không?” Điều này sẽ giúp bé hiểu rõ hơn tại sao mình không được làm điều đó và tìm ra một giải pháp khác thay thế..
10. Cho bé cơ hội sửa sai
Khi con mắc sai lỗi, bố mẹ nên giải thích và cho con cơ hội làm lại thay vì chỉ trách mắng. Bằng cách nhắc nhở nhẹ nhàng sau 2-3 lần, con sẽ hiểu và không mắc lại lỗi đó nữa. Tuy nhiên, thay vì chỉ trách mắng, bố mẹ nên giải thích rõ ràng lý do vì sao để con hiểu và chấp nhận lỗi của mình.
Việc nuôi dạy con là một hành trình dài và đầy thử thách cho bố mẹ. Trong xã hội hiện đại, phương pháp dạy con có sự thay đổi và đòi hỏi bố mẹ phải khéo léo, tinh tế và tỉ mỉ quan sát để áp dụng phương pháp phù hợp và hiệu quả nhất cho từng trẻ. Bài viết trên đây cung cấp một số ý tưởng và kinh nghiệm để bố mẹ tham khảo và áp dụng cho con của mình. Tuy nhiên, mỗi trẻ là một cá nhân độc lập, vì vậy bố mẹ cần quan sát và tìm hiểu tính cách của từng trẻ để áp dụng phương pháp phù hợp nhất.